Creativiteit en duurzame ontwikkeling

Mieke van Os

HKU deed een verkennend onderzoek naar creativiteit en duurzame ontwikkeling. De uitgave “Duurzame creativiteit” doet verslag hiervan en verkent hoe je op een organische manier de bevindingen een plek kunt geven in het kunstonderwijs. De onderzoekers bevroegen in interviews verschillende personen naar hun ervaringen, de meerwaarde die zij zien in de verbinding en tegen welke dilemma’s ze aanlopen ?  Het onderzoek vond plaats in Nederland en Vlaanderen.

‘De vraag waarom je in je ontwerpen aandacht besteedt aan duurzame ontwikkeling is een verkeerde vraag. Als je met een frisse blik van buitenaf naar het systeem kijkt, dan is het logisch om het te doen. Je kunt beter aan andere ontwerpers vragen waarom ze het níet doen.’ (Reinder Bakkker)

Sustainisme
image002-site-410x400sustainisme, people, planet,profit, local, global

Interessant is het begrip Sustainisme. De term is in 2011 bedacht door Michiel Schwarz. Sustainisme duidt op het cultureel perspectief op de wereld om ons heen, wat we waardevol en mooi vinden en hoe we onze wereld willen vormgeven. Een reactie op de mondiale wereld vanuit een bottom up benadering en omgezet naar lokaal niveau. De footprint die mensen zetten in de eigen omgeving in de context van een groter geheel.

“Oftewel kleinschaligheid van de buurt is voor iemand even vanzelfsprekend en gewenst als de grootschaligheid van globalisme via internet. We leven lokaal en zijn tegelijkertijd wereldburgers. Het is de lokale boerenmarkt én Twitter, het café én CNN, het plein én Facebook.”

a-sustainist-lexiconModernisme, Sustainisme

Had het Modernisme grote invloed in de twintigste eeuw, nu geldt zoiets ook voor  Sustainisme.  Het is divers in plaats van uniform; effectief in plaats van efficiënt; netwerk in plaats van hiërarchisch; lange termijn in plaats van snel-snel; betekenis in plaats van functionaliteit. Het gaat om delen, netwerken, lenen en open source. Elke plaats in de wereld is wereldwijd verbonden, 24/7, zowel lokaal als globaal.De mindset heeft grote invloed op kennis, innovatie, productiemethoden (denk aan cradle-to-cradle), architectuur, stedenbouw, business modellen, gemeenschapsvormen, voedselvoorziening en nog veel meer.

Trefwoorden zijn: placemaking – verbondenheid – lokaal – gemeenschappelijk delen – circulair – proportionaliteit –  co-design.

Design en erfgoed

Het legt een directe relatie met design en met hoe kunstenaars de wereld naar de toekomst scheppen. De ontwikkeling van duurzame materialen en technologieën raakt de kunstwereld onvermijdelijk. De natuur kan een belangrijke inspiratiebron zijn. Evenals oude ambachten dat zijn. Leren produceren in plaats van consumeren, repareren in plaats van weggooien, delen om samen nieuwe dingen te maken.  De insteek doet een beroep op verantwoordelijkheidsbesef en evenzeer legt het meer nadruk op genieten, je laten verwonderen, het opdoen van fijne ervaringen. Een meer niet-materialistische houding en leefstijl.  Op een andere manier naar de dingen kijken. Kunstenaars kunnen daarbij helpen, andere vragen helpen stellen, inzoomen en uitzoomen bevorderen, ontregelen en verbindingen leggen, oordeel helpen uitstellen en het toeval benutten.

het-erfgoeduniversum-halbertsma-en-kuipers

“Placemaking is het veranderen van een stukje openbare ruimte van een plekje waar je zo snel mogelijk doorheen wilt tot een plek waar je nooit meer weg wilt!”

atlantik-wall

In deze maatschappelijke context verandert ook hoe we omgaan met onze leefomgeving en erfgoed. Wat we doen met spullen, ideeën, gebruiken, praktijken, gebouwen, onder de grond, digitale bestanden en tradities en in hoeverre we die willen bewaren voor latere generaties of hoe we erfgoed voor de toekomst vaststellen.

organisatie-van-innovatie-en-samenwerking

 

People, planet, profit

Balans in economische, sociologische en ecologische aspecten = duurzaam. Basis voor ontwerp- en reflectiecriteria. Rollen als initiatiefnemer, ontwerper, criticaster, onderzoeker, ontregelaar, verbinder, … Transdisciplinair werken is inherent aan duurzaam ontwikkelen en ontwerpen.

In processen waar toekomsten worden verkend, alternatieven gewogen en keuzes gemaakt, vertaalt een ontwerper de inzichten, kennis en ideeën in beelden die nieuwe werelden voorstelbaar maken en die voor betrokkenen met uiteenlopende achtergronden toegankelijk en begrijpelijk zijn. Zij laten zien wat er nog niet is en doordenken de fysieke consequenties daarvan: een samenleving met zelfrijdende auto’s, smart grids, onderwijs zonder scholen of zorg buiten de muren van de gebruikelijke plekken.

Zie ook artikelen elders op dit blog: 3D Design voor verandering

  • Wat is jouw / jullie visie op duurzaamheid?
  • Wat is jouw / jullie visie op creativiteit?
  • Kun je voorbeelden vinden of bedenken die duurzaamheid en creativiteit met elkaar verbinden? Ken je voorbeelden van bedrijven of organisaties die daarmee bezig zijn?
  • Wat pleit wel / niet  voor het leggen van een koppeling tussen duurzaamheid en creativiteit? Waar zit volgens jou / jullie meerwaarde in een verbinding?