Les 1 Verkennen van het thema nepnieuws en spelen van de app Slecht Nieuws

Toelichting op de planning van de les
Formuleer expliciet wat de vakinhoudelijke doelen van de lessen zijn en plaats de opdrachten in het grotere geheel van taaltaken.

• De bedoeling van deze lessen is…

Repeterende kern begripsvraag:
waarom is het voor jou belangrijk om te weten en te zien dat berichten in de media gekleurd zijn? Wat levert dit bewustzijn jou op?

Repeterende kern strategievraag:
hoe kun je zorgen  dat  wanneer je berichten bekijkt je je ervan bewust bent dat mediaberichten altijd gekleurd zijn en iets bij jou willen bewerkstelligen?

• Waar we het vandaag over gaan hebben en gaan doen…

Jullie worden voor een vijftal lessen ofwel journalist factcheckers en verslaggevers of journalist (web)nieuwsproducenten.  De opzet is een gezamenlijke aftrap, drie werkcolleges en een afsluitende les met presentaties die worden verzorgd door de leerlingen. Je legt uit dat ze in de volgende drie lessen zelf in groepen van vier personen gaan werken aan een Video-journaal met behulp van de tool Screen-O-Matic of aan het maken van een nep webpagina met de tool X-Ray Goggles.
De presentatie ervan gebeurt in les 5 [datum]. Jullie kunnen al nadenken voor de volgende les wat je aanspreekt, zodat de groepen dan snel kunnen worden gevormd. Des te meer tijd is er om er iets moois van te maken.

• Introductie van het thema nepnieuws (10’)

Zelf: wat is je eigen ervaring?
Zelf en Zaak: hoe is je eigen ervaring te koppelen aan de leerstof over deze zaak.

Deze les gaan leerlingen verder kijken naar voorbeelden van nepnieuws, een app spelen om te ervaren hoe je zelf wordt gemanipuleerd en in verleiding wordt gebracht tot het delen en maken van nepnieuws.
Om in het onderwerp te komen een paar filmpjes en een korte quiz: wat is waar en niet waar?
Hiervoor kun je gebruiken: de PowerPoint (slides met voorbeelden), het filmpje (jongeren die zich afvragen of een nieuwsbericht waar is of niet en toelichten waarom zij denken dat dat zo is). Deze werken als zelfverklaringsprompts en activator.

Nepnieuws | Sketch | Zapp Skills [Filmpje 2.35”] [keuze]
ECHT OF NEP? Jongeren zien vaak geen verschil [Filmpje 2.05’]
Vragen over nepnieuws Wat vind jij? [PDF, quiz]
Voorbeelden nepnieuws  Voorbeeld filmpje desinformatie Oekraïne MH17

Een combinatie van statisch en bewegend beeld. Statische plaatjes zijn meer geschikt om kennis te activeren bij leerlingen die al meer voorkennis hebben; bewegende beelden activeren kennis bij leerlingen met minder voorkennis. Een vorm van differentiëren. Om de ervaringen die leerlingen mogelijk ook zelf al hebben naar boven te halen, kun je enkele van onderstaande startvragen stellen, zodat de komende informatie daaraan een haakje vindt. Dit is een voorbeeld van het vooractivatieprinicipe door middel van perspectiefneming en conceptmapping.

Startvragen: 
Nep Nonsens Nieuws: wat is waar en niet waar?

• Wie van jullie is er al wel eens in nepnieuws getrapt? Waar ging dat over en wat maakte dat je erin trapte?
• Wat zijn kenmerken van nepnieuws?
• Heb je zelf wel eens nepnieuws verspreid? Waarover? Hoe kwam dat zo?
• Wat vinden jullie van nepnieuws? Maakt het uit op welk medium of programma je het aantreft? Welk belang heeft de zender denken jullie bij het maken en verspreiden van nepnieuws?
• Stel dat je een heel belangrijk onderwerp op de publieke agenda wilt hebben, is het dan geoorloofd om nepnieuws in te zetten? Maakt het medium nog verschil voor jullie?
• Hoe schatten Nederlanders zich in als het gaat om het doorzien van nepnieuws denken jullie? [hierover gaat de korte quiz] Hoe zit dat voor jullie zelf?
• Korte zelfinschatting: jullie score op een schaal van 1 tot 10 voor jezelf als het gaat om het doorzien van nepnieuws? Wie weet wat een filter bubble is of een echo kamer?

 

• Kern tijdens de les (20’)

Iemand die zich al lang bezighoudt met nepnieuws is Drog.nl. Vraag je leerlingen of iemand weet wat het woord ‘drog’ betekent? Jullie spelen allemaal individueel de app Slecht Nieuws. [Het urladres heb je op het whitebod of digibord staan].

– De stappen verlopen gestructureerd, zodat de leerlingen een patroon van benaderen ontwikkelen.
– Laat je leerlingen vastleggen wat het effect is van welke stap, hoeveel volgers ze hebben gegenereerd en welke strategieën ze in het spel tegenkomen. Dat kan ook door screenshots te maken tijdens het spel met de mobiel (die de meesten toch bij hebben).

• Afronding (15)’:

Gezamenlijke nabespreking:

• Hoeveel volgers heeft iedereen kunnen genereren?
• Wat was voor jou een eyeopener?
• In het filmpje wordt gesproken over clickbait-woorden (klik-aas-woorden). Wat zijn dit, denk je?Welke tactieken kwamen naar voren? [De genoemde tactieken zijn: invloed, trollen, verdedigen, vermommen, polariseren, manipuleren] [overdrijving, generalisering, onjuiste vergelijkingen, impliciete aannames] Laat de leerlingen dit benoemen en verwoorden. En stimuleer betekenisvolle uitwisseling over de begrippen. Waarbij de leerlingen hun antwoorden voor elkaar verduidelijken door hardop denken.
• Wat is de boodschap die de maker van de app jullie wil meegeven?
• Er is altijd nepnieuws geweest. Wat is er in deze tijd anders aan?

Onderwijl maak je een mindmap van de gegeven antwoorden. (Zie ook onder didactiek mentaal model).

Zijn er nog vragen? Hoe vinden jullie het om zo met elkaar dit onderwerp onder de loep te nemen? Als je hebt gekozen voor een enkele les dan bedank je iedereen  voor zijn inzet.
======================================================================

Hieronder volgt de uitwerking voor het geval je kiest voor verdere uitdieping van het onderwerp. 

– Vanaf volgende week werken jullie in de les aan de gekozen opdracht binnen jouw nieuwskring. Drie lessen, dus aanpoten geblazen.
Introduceer kort de volgende les (en datum als die niet opvolgend is). Laat – indien de tijd het toelaat  – als opwarmertje eventueel een voorbeeld zien van een opname via Screen-O-Matic en van een nep webpagina met X-Ray Goggles. Ga hier niet verder op in.
– Vertel dat er voor iedereen een handleiding in print van de webtool klaar ligt om mee te nemen, evenals de rubric en peerreviewvragen en natuurlijk de opdrachtbeschrijving. Dus ook van de opdracht die je niét gaat doen, zodat iedereen alle materialen heeft.

Les 2 -4  Verdiepen thema Nepnieuws door coöperatieve opdracht met inzet van ICT-tools  / Les 5 presentatie

Prescholing:

• Hang de mindmap weer op.
• Noteer de planning van de les en de datum van de presentatieles op het whitebord. Noteer de urls van de twee tools.
• Maak printscreens van het aanmaken van een account in een file en zet het document open.
• Zet de twee rubrics van de opdrachten klaar
• Deel een handout uit van het stappenplan en zet dit ook op de online werkplek.
• Het is handig als de groepen synchroon met elkaar kunnen communiceren  en werken vanuit een eigen werkplek, ook digitaal, bijvoorbeeld via Google Drive, Dropbox of eigen schijf in het schoolnetwerk. Je kunt daar ook inspiratiemateriaal voor ze klaar zetten. Huiswerk kan worden genoteerd in Magister. Eventueel kan een groepsmail of groep-whatsapp worden aangemaakt voor onderling contact per groep. Hiermee kan het samenwerkend leren worden ondersteund. Overleg dit met de afdeling ICT (zie verderop onder online veiligheid).
• Zet de inspiratiematerialen en werkmaterialen in de online werkplek.

Les 2:  Vaststellen van onderzoeksvragen, opstellen van een plan van aanpak en verzamelen van informatie

Zaak: wat is er nog meer te leren over deze zaak?

•  Uitleg van de planning van de les van de dag  (5’)

Leg de planning van de les uit. Zet de opdrachten op het digibord en deel ze uit op papier. Zet de beide webtool filmpjes  klaar voor gebruik en noteer de url van de app op het whitebord. Introduceer les 2 (15’)

Je legt uit hoe de les samenhangt met de vorige les en wat je deze les gaat doen en van hen verwacht. Na een korte terugblik op de vorige les (rol presentator, praktijkprincipe informatieve taal) geef je een toelichting op de opdrachten. Je leidt de twee opdrachten in (rol als verstrekker van leertaken). Betekenisvolle uitleg: relevantie, hoe heb ook jij er mee te maken? Waarbij kan je deze kennis gebruiken? (Repeterende begripsvraag en repeterende strategievraag).

Klassikaal.  [Activeren van voorkennis. De eerste keer voorafgaand aan het  groepswerk hier wat meer tijd voor uitrekken. Daarna volstaat het om de groepen aan het werk te zetten.]

Een ongelovige Thomas zijn is soms zo gek nog niet
Over de begrippen nepnieuws en desinformatie: de vorige les hebben we met zijn allen gekeken naar voorbeelden van nepnieuws. We hebben stilgestaan bij het feit dat nepnieuws foutieve informatie kan zijn, zonder het doel te schaden of te manipuleren en dat er nepnieuws is dat wordt verspreidt met het oog op het benadelen en schaden van bepaalde personen, sociale groepen, organisaties of landen.
Over de begrippen clickbait, filter bubble, echo-kamer: jullie hebben door het spelen van de app een aantal mechanismen leren kennen die een rol spelen. Onder meer dat op social media de clickbait van groot belang is en dat er sprake is van een filter bubble, een bril die je aangemeten krijgt door algoritmen, zodat je bepaald nieuws wel of niet aangeboden krijgt. Met name via de social media.
Jullie hebben een aantal tactieken leren kennen die daarbij worden toegepast.

Vandaag gaan jullie je allemaal bezighouden met manipulaties rondom nieuws. Bronnen spelen daarin een grote rol, keuzen die de redactie maakt, de inkoop van media door agentschappen. Maar denk ook aan fotografische beeldbewerking. Bijvoorbeeld de belichting; cameravoering; setting; montage; snijmoment; visuele effecten; geluidseffecten; beeldcompositie; technieken zoals Photoshoppen.
Het gaat erom dat jullie ontdekken wat kan helpen om te komen van ‘copy en paste naar taste en paste’: wat betekent dat jullie eerst kauwen en proeven voordat je informatie gebruikt en / of gelooft; dus nieuwsonderzoek doen.

– Vertel dat de leerlingen zich nu zelf gaan verdiepen in het maken van nepnieuws en dat er twee opdrachten zijn. Leg in het kort  de bedoeling van de opdracht uit. Vertel dat er bij iedere opdracht een eigen rubric hoort en een ICT-tool waarmee ze een presentatie gaan maken. Laat van beide een voorbeeld filmpje zien. Hoe ze de presentatie verder vorm geven daar zijn ze vrij in, voor zover de onderdelen van de rubric erin terugkomen. De eindpresentaties worden samen besproken aan de hand van de rubric (rol als beoordelaar) en een peerreview door henzelf over elkaars werk aan de hand van peerreviewkaartjes. Die vormen samen de ingang voor de afsluitende nabespreking. Iedere leerling krijgt de rubric voor het maken van de presentatie.
– Je leerlingen kiezen nu welke opdracht ze gaan werken en gaan deze les de inhoudelijke voorbereidingen doen, dus nog niet aan hun presentatie werken.
-Je stelt de groepen samen (zie onder didactiek), waarbij iedere leerling deelneemt in een groepje van vier leerlingen. Benadruk dat dit hun vaste groep is, zodat ze de volgende keer met elkaar rustig verder kunnen werken aan de inhoud van hun presentatie. Zet de groepsindeling in de materialenbank op hun gezamenlijke online werkplek.
– Verduidelijk je verwachtingen en maak afspraken over de regels waaraan de leerlingen elkaar houden en waarom. Geef aan dat iedereen de grote lijn van zijn aanpak aan het eind van de les klaar heeft en aan je laat zien en dat ze anders er met elkaar aan werken in een zelfstandig werkuur en mailen vóór de volgende les.
– Vraag wat de leerlingen denken dat belangrijk is bij het samenwerken bij deze opdracht. Noteer dat eventueel in trefwoorden op het whitebord; in combinatie met het stappenplan een mooie kapstok.

• Kern tijdens de les (30’)

Kunnen jullie inschatten hoe vaak jullie per dag in aanraking komen met nieuws? Waarschijnlijk denk je dat dat niet zo vaak is omdat je misschien geen krant leest of naar het Journaal kijkt. Maar klopt dat wel? Komen jullie echt zo weinig in aanraking met nieuws? Nieuws is vaker aanwezig dan je denkt.
Ga op zoek naar een bericht dat jullie aandacht trekt. Op Facebook, Youtube, Nu.nl, op de radio, in reclames, in de krant, op tv en andere media. Liefst een bericht waarvan je denkt dat het wel eens om nepnieuws of desinformatie kan gaan of een hoop mensen in beroering brengt.

Vijf mediaconcepten, vijf vragen:

1. Alle media zijn bedacht: wie heeft dit bericht of de webpagina  gemaakt?
2. Mediaberichten kennen een eigen taalgebruik met eigen regels: welke creatieve technieken zijn gebruikt om jouw aandacht te trekken?
3. Verschillende mensen ervaren eenzelfde mediabericht verschillend: wat maakt dat andere mensen het bericht anders oppakken dan jij?
4. Media hebben ingebouwde waarden of boodschappen en standpunten: welke leefstijl, waarden en standpunten worden in het bericht gerepresenteerd of verspreid door het bericht?
5. De meeste media zijn georganiseerd om er profijt van te hebben of een vorm van macht door te krijgen: waarom wordt dit bericht verzonden en waarom aan jou?

• Media zijn informatiedragers, communicatiemiddelen, die altijd een bepaald doel hebben, altijd!
• Kortom jullie denken na over: wat is een feit, wat is een mening, hoe betrouwbaar is een bron, welk belang heeft de afzender, waar vind je nog meer informatie over het item en andere relevante vragen die jullie zelf erbij gaan bedenken om aan informatie te komen voor jullie presentatie.

 Opdracht: Screen-O-Matic, mediaonderzoekers en factcheckers

Jullie gaan het medialandschap verkennen en maken daarvan een kennisclip. Jullie achterhalen informatie over: (betrek de mindmap)

• Hoe worden media gemaakt?
• Wat gebeurt er achter de schermen van de organisatie van kranten?
• Wie zijn verspreiders van nepnieuws? (Kijk bijvoorbeeld nog eens naar de voorbeelden uit de  les 1).
• Wat zijn de journalistieke principes waaraan de beroepsgroep zich moet houden?
• Welke afweging van belangen kun je maken?
• Wat zijn de verschillende functies van nieuws in relatie tot democratie? Welke items zouden er heel anders uitzien in een dictatuur of niet te zien zijn? Kent Nederland beperkingen van meningsuiting, … en meer van dat soort vragen.

• Jullie maken hiervan een overzicht.
• Kies een item dat tegenpolen kent in het maatschappelijke debat. Jullie ontleden minstens twee berichten daarover. Noteer begrippen die je tegen komt bij de door jullie verzamelde berichten en omschrijf ze kort en zorgvuldig in eigen woorden.
• Vervolgens gaan jullie de informatie omzetten, zodat je een script krijgt voor een superkorte documentaire / kennisclip, zodat de anderen in de klas straks ook veel meer weten over de ins en outs van het medialandschap. Verwerk de informatie, dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een met een mindmap, powerpoint, slideshare…. De vierde les maken jullie daarvan een filmpje met de tool Screen-O-Matic en die presenteren jullie les 5 . Dan weet iedereen wat jullie met jullie onderzoek te weten zijn gekomen. Dat betekent dat jullie goed nadenken in het vooruit over vragen waarop jullie in de video een antwoord geven.
• Hoe scherper je je de informatie uitwerkt en hoe beter je ordent, hoe sneller je er straks een presentatie van kunt maken.

 

Opdracht II: X-Ray Goggles mediaproducenten

 

• Jullie gaan zelf een nepnieuwsbericht en een fakewebpagina maken. Jullie kiezen een onderwerp en gaan op zoek naar een bericht hierover op het internet. Natuurlijk kunnen jullie ook een van de voorbeeld berichten uit les 1 nemen.
• Kijk vervolgens ook of het onderwerp in meerdere media voorkomt en hoe het beeld er dáár uitziet, welke keuzen de redactie daarin heeft gemaakt. Het beeld is namelijk erg belangrijk zoals jullie zullen merken. Zijn er verschillen en overeenkomsten te vinden? Functies van beeld zijn:

• afwisseling en / of een deel van de gebeurtenis extra benadrukken
• aandacht trekken
• de inhoud verduidelijken
• bewijs dat iets echt is gebeurd
• emotie laten zien

• Kijk of je zo mogelijk met dezelfde technieken het bericht kunt ‘bestrijden’ met een boeiend en krachtig counter-bericht.
• Ga vervolgens het artikel bewerken met de tools en maak er jullie eigen bericht van. Bedenk dus wat het doel is van het beeldmateriaal dat jullie gebruiken. Bedenk welk onderschrift daarbij past. Waarom en op welke woorden zou de lezer ‘klikken’ als jullie bericht online zou staan?

In jullie product zijn voldoende feiten en aspecten terug te vinden over Nepnieuws. Er zitten drie kernboodschappen in. Jullie geven goed aan hoe je aan de informatie komt, hoe jullie een en ander hebben verzameld en hoe de informatie is weergegeven. Noteer dat in een logboekje, want je kunt dat onmogelijk onthouden. In les 5 weten jullie je klasgenoten duidelijk te maken hoe jullie tot een een niet van echt te onderscheiden fakepagina zijn gekomen.

Voor beide groepen geldt: 
Weten jullie de veelgebruikte technieken nog terug te halen? (Mindmap!). Denk hierbij aan de app Slecht Nieuws! Welke tactieken kwamen naar voren? [invloed uitoefenen, trollen, verdedigen, vermommen, polariseren, manipuleren] [overdrijving, generalisering, onjuiste vergelijking, impliciete aanname]. Denk aan de vijf vragen. Verder kunnen jullie de tien soorten nepnieuws langslopen zoals genoemd staan op de handout van Kennisnet.
Bedenk wat je zélf kunt doen om nepnieuws te bestrijden.

Mapje leerling materiaal: [zie onder tabblad]

Reflectiekaartjes voor de leerlingen (peerreview)

Bronnen:
Het Nieuws in Nederland [Nieuwsservice]
Blendle [berichtenbank]
ANP Fotoarchief [rechtenvrij -beeldmateriaal]
Beeldbank Wikikids [rechtenvrij beeldmateriaal]
Shutterstock [rechtenvrij beeldmateriaal]
Schooltv [video’s]
Wikipedia Commens [rechtenvrij beeldmateriaal]
Snopes.comhttps://www.snopes.com/ [website checkt nepnieuws]
Nieuwscheckers.nl [website checkt  nepnieuws]
EU versus Disinfo
Hoax-wijzerSlideshare] PowerPoint

Frans Persbureau AFD gepost door Icorpus.ru

Spoorzoekers in coöperatieve groepen

• Jullie gaan informatie en beeld verzamelen en nadenken over het onderwerp en een structuuropzet maken. Bespreek met elkaar hoe je het gaat aanpakken en controleer jullie zelf en ga na welke uitkomsten de verrichte handelingen opleveren. Koppel je eigen ervaring of twijfels aan de vraagstelling en leerstof; ga als Sherlock Holmes na wat je er over te weten kunt komen en kijk hoe je dat wat je tegenkomt weer kunt koppelen aan jullie eigen ervaring. Overleg met elkaar om tot een gezamenlijke aanpak te komen; een beetje polderen. Geef elkaar feedback op een manier dat de ander er iets mee kan en stimuleer elkaar tot inbreng. Niemand kan in je hoofd kijken, dus denk  hardop en stel elkaar vragen, daarmee kom je verder.
• Hoe gaan jullie de taken verdelen? Noteer dat in jullie onderzoeklogboekje. En journalisten moeten natuurlijk super scherp blijven op waar ze mee bezig zijn. Oog voor detail…
• Jullie zijn met elkaar verantwoordelijk voor het resultaat en jullie inbreng!
• Je begeleidt je de groepen door te kijken of ze de opdracht goed kunnen doorlopen, kijkt in welke richting de analyse en oplossingsrichtingen gaan, speelt in op hun motivaties en springt bij als je ziet dat ze ergens moeite mee hebben (rol als coach pedagoog). Loop met de groepen het stappenplan door, het staat al open op het digibord (procedurele kennis). Handig voor de leerlingen om een soort van routeboekje te hebben, want onderzoek doen om goede informatie naar boven te halen is lastig. Ondersteun de groepen met tips, vragen en werkpunten (niet met oplossingen). Kijk waar je leerlingen keuzen kunt geven door bijvoorbeeld enkele bronnen aan te reiken; te gidsen in een manier van ordenen; de mogelijkheid te bieden om hulplijnen te komen halen en hoe de leerlingen ook structuur aan elkaar kunnen geven. Ondersteun leerlingen in kenniscompilatie bijvoorbeeld in de bouw van procedures (procedurele kennis: hoe-doe-je-dit; als-dan-regels door ze te helpen in het vormen van zoekschema’s. Stimuleer leerlingen om kennis te generaliseren, wat hen helpt om het toe te passen in nieuwe situaties. Dat betekent dat ze algemene informatie weten te destilleren uit een reeks voorbeelden. Zo vinden ze de rode draad die toepasbaar is op meerdere situaties en leren die uit te breiden.

 

• Afronding (5’)

– Hoe gaat het met de taken binnen de groepen? Wat gaat top, wat is een tip? Vraag je leerlingen hoe zij het vinden om zo met elkaar journalistiek onderzoek te doen. Check of er nog vragen zijn bij de opdracht en of iedereen de grote lijn van de presentatie heeft uitgewerkt.
– Zijn er nog zaken naar voren die we aan de mindmap kunnen toevoegen?

Super hard gewerkt! Volgende les kunnen jullie nog even rustig in je groep werken tot halverwege de les en de puntjes op de i van de informatie / inhoud zetten. Zorgt iedereen ervoor de handleiding van de tools bij zich te hebben? Ga meteen lekker aan de slag. Daarna wordt er tijd ingeruimd voor uitleg over het werken met de ICT-tool Screen-O-Matic en X-Ray Goggles.

Les 3 Invullen en ordenen informatie in het raamwerk en kennismaken met de ICT-tools

 

• Welkom en uitleg van de planning van de les  (5’)

Leg de planning van de les uit. Ook nu staat de planning van de les weer op het whitebord. Zet de opdrachten op het digibord. Zet de beide webtool tutorials klaar voor gebruik en noteer de urls op het whitebord.

• Kern tijdens de les (45’)

De leerlingen werken het eerste half uur rustig verder aan de inhoud van de presentatie, al dan niet met het stappenplan. Schakel eventueel een digiklok in. De leerlingen die hun werkplan nog niet af hebben om te bewerken voor het maken van de presentatie de volgende les, werken er in een zelfstandig werken uur aan door.

–  Halverwege de les introduceer je de ICT-tools  tijdens  een gezamenlijk moment.  Jullie gaan kijken naar een instructievideo van jullie tool  (10’).- De groep(en) met de tool Screen-O-Matic gaat / gaan het filmpje van Communicatie Deventer bekijken. Voordat jullie dat gaan doen ga je eerst alvast de recorder downloaden. Dat kan door direct naar de website van Screencast-O-Matic te gaan en te klikken op Start Recording. Jullie kunnen met Sceencast-O-Matic vrijwel meteen opnames maken: een installatie is dus niet nodig, [al heb je wel Windows of Mac PC met webcam nodig]. Het programma neemt een specifiek deel van het scherm, je webcam of beide op. Met de gratis versie kan maximaal 15 minuten in HD worden opgenomen, die je vervolgens rechtstreeks op YouTube of Vimeo kunt plaatsen.
[van tevoren heb je met de afdeling  ICT hier overleg over gehad: zie onder veiligheid online].
– De groep(en) met de tool X-Ray  Googles gaat / gaan het filmpje van X-Ray Goggles bekijken.Voordat jullie dat gaan doen gaan ook jullie het account opstarten. Als iedereen dat gedaan heeft, dan kunnen de leerlingen de instructievideo starten en kijken of ze een korte try-out presentatie kunnen maken. Ze mogen zelf weten wat ze laten zien.

Deel een handout uit met printscreens van de stappen die ze moeten doorlopen aan wie hem in de eerste les nog niet heeft meegenomen.
Zijn er misschien leerlingen die een hulplijntje kunnen gebruiken? Laat zo mogelijk diegenen die handig zijn de anderen helpen.

• Afronding (5’)

Informeer of er aandachtspunten zijn om te noteren op de mindmap. Check of er nog vragen zijn bij de opdracht en of iedereen de grote lijn van de presentatie heeft uitgewerkt. Je vertelt dat de volgende les helemaal besteed kan worden aan het creatief uitwerken van de presentatie.

Les 4 Het inhoudelijke raamwerk omwerken naar een korte presentatie

 Zaak en Zelf: hoe kun je het geleerde weer inpassen in je eigen beleving of ervaring?

• Ontvangst en uitleg van de planning van de les  (5’)

Je legt wederom de planning van de les uit. Ook nu staat de planning van de les weer op het whitebord. De opdrachten staan open op het digibord. Zet de beide webtool tutorials klaar voor gebruik en noteer de urls op het whitebord. Activeer de kennis uit voorgaande lessen aan de hand van de mindmap en het stappenplan.

• Kern tijdens de les (45’)

Jullie gaan in deze les werken aan de vormgeving van de presentatie. Leerlingen kunnen hun presentatie veilig in de groep voorbereiden / oefenen en eigen materialen eraan toevoegen. Kijk wie hulp nodig hebben bij het plaatsen van een PowerPoint als ze die willen gebruiken of bij het experimenteren met verschillende microfoons, …
Jullie denken na over hoe je de informatie over nepnieuws begrijpelijk kunnen visualiseren met symbolen, cijfers, korte tekst. Waarschijnlijk zijn je leerlingen al geholpen met een aantal tips, zoals:

• Probeer een heldere introductie te geven, een pakkende verhaallijn en duidelijk en rustig te praten. Het helpt als je van tevoren al een storyboard maakt met kaartjes. Op elk kaartje schrijf je wat je wilt vertellen en wat je daarbij wilt laten zien (hoe het eruit gaat zien, de opbouw, wanneer wat). Jullie schrijven een script (uitschrijven tekst).
• Afbeeldingen kun je ook vinden op Shutterstock. Je kunt ook tekeningen maken in Photoshop, filmpjes maken in Moviemaker, of een PowerPoint maken.
• Je maakt een taakverdeling: wie doet wat: opnemen, achtergrond en wie namens jullie  presenteert.
• In de opname in Screen-O-Matic kun je een deel van je scherm vastleggen met een persoon als spreker (‘capturen’ Picture in Picture) en je kunt je verhaal direct inspreken. Na de opname kun je de film nog bewerken en teksten eventueel opnieuw inspreken. Van alles wat op je scherm staat kan de tool een opname maken, inclusief geluid inspreken. De ervaring is dat het nooit in 1 keer lukt, maar dat je na 2-3 vertellen het verhaal goed over kunt brengen. Ook in de medialessen kun je hieraan werken, dat is afgesproken met […naam].

Vergeet voor de laatste les niet jullie materialen te uploaden, zodat na afloop van de les iedereen erover kan beschikken. [aangeven op het digibord of whitebord waar ze het materiaal kunnen uploaden]

• Afronding (5’)
• Je informeer of er nog aandachtspunten zijn om te noteren op de mindmap. Check of er nog vragen zijn bij de opdracht en of iedereen zijn presentatie af heeft gekregen. Anders werk je er in een zelfstandig werkuur aan door. Vertel dat de volgende les helemaal besteed kan worden aan de presentaties en in welke volgorde iedere groep aan de beurt is.  Iedere groep heeft vijf minuten.

Les  5 Het bekijken van de presentaties, geven van feedback en verwoorden van het geleerde

• Uitleg van de planning van de les van de dag (5’) en wens iedereen succes.

Zaak en Zelf: hoe kun je het geleerde weer inpassen in je eigen beleving of ervaring?

Leg de planning van de les uit. Ook nu staat de planning van de les weer op het whitebord. De opdrachten staan op het digibord. Zet ook de rubrics klaar voor het digibord.

• Kern tijdens de les (45’)

In de gezamenlijke les presenteren de leerlingen hun bevindingen. De leerlingen vertellen hoe ze het proces van het maken van de presentatie rondom nepnieuws hebben doorlopen en reflecteren  op de keuzen die ze daarbij hebben gemaakt. Leerlingen geven elkaar feedback op hun bevindingen aan de hand van drie peerreviewvragen. Begeleid de leerlingen in het geven van feedback.

• Waarin komt jullie informatie overeen?
• Wat valt jullie op aan de standpunten van de schrijvers?
• Wat voor soort argumenten worden vaak gebruikt? Zijn deze gebaseerd op feiten of meningen?
• Kun je alles geloven wat je leest? Zijn alle bronnen even betrouwbaar? Welke stappen zijn nodig om een compleet beeld te krijgen?
• Moeten mensen met invloed op de samenleving altijd eerlijk zijn?

Suggesties voor verbindingen

• Wat vinden jullie ervan dat social media en online platforms werken met algoritmen om jou te voorzien van informatie?
• Wie zijn de mensen die nepnieuws verspreiden En waarom doen ze dat?
• Welke rol speelt de pers speelt in een democratie?
• Wat zijn de verschillende functies van nieuws in relatie tot democratie?

agenderen, controleren, informeren, platform voor discussie, commentaar op ontwikkelingen]

• Wat vinden jullie? Mag je foto’s manipuleren?
• Mag je nieuwsfoto’s manipuleren?
• Wat vind je ervan dat je de wereld daardoor steeds meer door andermans ogen ziet?
• Wat zie je als voordelen en wat als nadelen?

– Informeer ook explicliet naar het groepsproces. Door te vragen naar wat goed ging en wat een volgende keer beter kan wordt ook stilgestaan bij de procesmatige aspecten van het coöperatief leren.
–  Synthese van informatie: tijdens de nabespreking wordt de mindmap van aandachtspunten aangevuld tot een totale checklist en aandachtspuntendocument. Hierbij wordt een vertaalslag gemaakt naar de inpassing in het dagelijks leven (rol als afsluiter).
– Maak foto’s van de mindmap en voeg deze toe aan DropBox of de gekozen gezamenlijke online werkplek. Zodat ze er ook later nog eens op terug kunnen komen, beschikken over alle materialen en  met elkaar een aardige gereedschapskist vullen.

• Afronding (5’)

Dank iedereen voor de geweldige inzet.

====================================================================

Literatuur

– Brand-Gruwel, S., & Walraven, A. (2013). Kennis leren verwerven met informatie van internet. Weten Wat Werkt en Waarom. Wetenschappelijk Tijdschrift over opbrengsten en werking van ICT in het onderwijs, 2(2),14-21.
– Carter, R. (2003). Lanquage awareness. ELT Journal, 57(1), 64-65.
–  Clemens, J. (2014). Het nieuwe lezen anders bekeken. Een belangrijke uitdaging voor de taalleraren. Levende Talen Magazine, 101(4), 4-9.
-Coubergs, C., Struyven, K., Gheyssens, E., &  Engels, N. (2015). Het BKD-leer-krachtmodel; binnenklasdifferentiatie realiseren in de klas. Impuls 45(3), 151-159.
– SLO. (z.d.). Digitale geletterdheid. Geraadpleegd op 2 december 2017, van  http://curriculumvandetoekomst.slo.nl/projecten/digitale-geletterdheid
– EAVI MEDIA LITERACY for CITIZENSHIP (z.d.). Beyond Fake News – 10 Types of Misleading News. [Infographic Dutch]. Geraadpleegd op 25 november 2017, van
https://eavi.eu/beyond-fake-news-10-types-misleading-info/
– Hoobroecks, F., & Haak, E. (2006). Onderwijskundig Ontwerpen. Het ontwerp als basis voor leermiddelenontwikkeling (1e druk,  tweede oplage). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
– Hornstra, L., Weijers, D., van der Veen, I., & Peetsma, T. (2016). Motiverend lesgeven. Handleiding voor docenten. Utrecht: Universiteit Utrecht.
– Kennisnet (2017). Monitor Jeugd en Media 2017. [PDF]. Geraadpleegd op 25 november 2017, van https://www.kennisnet.nl/artikel/monitor-jeugd-en-media-2017-minder-digitaal-vaardig-dan-gedacht/
– Kester, L., & Van Merriënboer, J. (2013). Effectief leren van multimediale bronnen. Weten Wat Werkt en Waarom. Wetenschappelijk Tijdschrift over opbrengsten en werking van ICT in het onderwijs, 2(4), 14-51.
– Kleemans, M., & Eggink, G. (2016). Understanding news: the impact of media literacy education on teenagers’ news literacy. Journal of the Association for Journalism Education,  5(1), 74-87.
– Kollar I., Fischer F. (2017). Digitale Medien für die Unterstützung von Lehr-/Lernprozessen in der Weiterbildung. In R. Tippelt , A. Von Hippel (Red.), Handbuch Erwachsenenbildung/Weiterbildung (p. 577-588). Springer Reference Sozialwissenschaften. Wiesbaden: Springer.
– Mediawijsheid.nl. (z.d.). Social Media. Nepnieuws. Geraadpleegd op 4 december 2017, van https://www.mediawijsheid.nl/nepnieuws/
– Mediawijzer.net. (z.d.). Mediawijsheid Competentiemodel. Geraadpleegd op 4 december 2017, van   https://www.mediawijzer.net/van-mediawijzer-net/competentiemodel
– Meelissen, M., Punter, R., & Drent, M. (2014). Digitale geletterdheid van leerlingen in het tweede jaar van het voortgezet onderwijs. Nederlanddse resultaten van ICILS-2013. Enschede: Universiteit Twente.
– Mihailidis, P., & Tevenin, B. (2013). Media Literacy as a Core Competency or Engaged Citizenship in Participatory Democracy. American Behavioral Scientist, 57(11), 1611-1622.
– Vanhoof, J., Broek, M. Van de, Pennincks, M., Doche, V., & Van Petegem, P. (2012). Leerbereidheid van leerlingen aanwakkeren: Principes die motiveren, inspireren en werken. Leuven: Acco.
– Van Laar, E., Van Deursen, A.J.A.M., Van Dijk, J.A.G.M. & De Haan, J. (2017). The relation between 21st-century skills and digital skills or literacy: A systematic literature review. Computers in Human Behavior, 72(3), 577-588.
– Walrave, M., Van Outsel. J., Zarouli, B., Ponnet, K., & Poels, K. (2015). Reclamewijsheid 2.0: hoe kinderen en jongeren omgaan met social media marketing. In E. Lievens, W. Wauters  & P. Valcke (Red.), Sociale media anno 2015: actuele juridische aspecten  (p. 63-89). Insertia.
– Walraven, A.  (2013). Mediawijsheid in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs: achtergronden en percepties. Nijmegen: ITS Radbout Universiteit.
– WijZijnDrog.nl. (2017). Hoe maken wij onzin onschadelijk.[App]. Geraadpleegd op 4 december 2017, van https://wijzijndrog.nl/

@Kunstschakel